بیانیه سالامانکا
قوانین، سیاست‌ها و عمل در گستره آموزش افراد با نیازهای ویژه
با تاکید مجدد بر حق آموزش برای تمام افراد مطابق با آنچه در اعلامیه جهانی حقوق بشر در سال ۱۹۴۸ آمده است و تجدید تعهد جامعه جهانی در همایش جهانی «آموزش برای همه» در سال ۱۹۹۰ برای اطمینان از اینکه این حق فراتر از تفاوت‌های فردی است،
و با یادآوری مجدد تعدادی از اعلامیه‌های سازمان ملل متحد به ویژه قوانین استانداردهای درباره برابری فرصت‌ها برای افراد دارای معلولیت که در سال ۱۹۹۳ صادر شدند و دولت‌ها را تشویق کرده‌اند تا از جدایی‌ناپذیری آموزش افراد دارای معلولیت از نظام آموزشی اطمینان حاصل نمایند،
و با ابراز خوشحالی از مشارکت فزاینده دولت‌ها، گروه‌های ترویج‌گر، جامعه و خانواده‌ها، به ویژه سازمان‌های افراد دارای معلولیت، در تلاش برای بهبود دسترسی به آموزش برای اکثریتِ افراد با نیازهای ویژه که همچنان از این خدمات محروم‌اند؛ و با به رسمیت شناختن مشارکت فعال نمایندگانِ بلندپایه چندین دولت، سازمان‌های ویژه و نهادهای بین-دولتی به‌عنوان شاهدی بر این مشارکت،
(۱) ما نمایندگان همایش جهانی آموزش برای افراد با نیازهای ویژه که به نمایندگی از ۹۲ دولت و ۲۵ سازمان جهانی، از ۷ تا ۱۰ ژوئن ۱۹۹۴ در سالامانکای اسپانیا گردهم آمدیم، تعهد خود را به آموزش برای همه، با به رسمیت شناختن ضرورت و فوریت ارائه‌ی آموزش برای کودکان، نوجوانان و بزرگسالان با نیازهای ویژه در ساختار آموزشی عادی، اعلام می‌کنیم و به این وسیله چارچوب عمل در گستره آموزش برای افراد با نیازهای ویژه را ارائه می‌دهیم تا دولت‌ها و سازمان‌ها روح این چارچوب و توصیه‌های آن را به عنوان راهنمایی استفاده کنند.
(۲) ما باور داریم و اعلام می‌کنیم که:
- هر کودکی حق بنیادینی برای آموزش دارد و باید به او فرصت داد تا سطح مناسبی از یادگیری را به دست آورد و آن را ادامه دهد،
- هر کودک، ویژگی‌ها، علاقه‌ها، توانایی‌ها و نیازهای یگانه‌ای دارد،
- ساختارهای آموزشی باید به گونه‌ای طراحی شده و برنامه‌های آموزشی باید به گونه‌ای اجرا شوند که تنوع این ویژگی‌ها و نیازها را در نظر بگیرند.
- افراد با نیازهای آموزشی ویژه باید به مدرسه‌هایی عادی دسترسی داشته باشند و این مدرسه‌ها باید آن‌ها را در چارچوب آموزشیِ کودک-محور در خود بپذیرند؛ آموزشی که توانایی پاسخگویی به نیازه‌های آن‌ها را داشته باشد.
- مدرسه‌های عادی با این جهت‌گیریِ همه‌جانبه، کارآمدترین ابزار برای رویارویی با رویکردهای تبعیض‌آمیز، پدیدآوری محیط‌های خوشایند، فراهم کردن فضاهای اجتماعی فراگیر و دستیابی به آموزش برای همه هستند؛ افزون بر این، آن‌ها با فراهم کردن آموزشی کارآمد برای تعداد بیشتری از کودکان، کارایی و در نهایت بهره‌‌وری منابع در همه بخش‌های ساختار آموزشی را بهبود می‌بخشد.
(۳)
ما همه دولت‌ها را فراخوانده و از آن‌ها می‌خواهیم:
- برای بهبود ساختار آموزشی خود بیشترین اولویت را بر سیاست‌گذاری و بودجه قرار دهند تا توانایی این را داشته باشند که همه کودکان را بدون توجه به تفاوت‌ها یا مشکلات فردی پوشش دهند،
- به‌عنوان مسئله‌ای در حوزه قانون یا سیاست‌گذاری، اصلِ آموزش فراگیر را بپذیرند و همه کودکان را در مدرسه‌هایی عادی نام‌نویسی کنند؛ مگر آن که دلایلی قانع‌کننده برای سرباز زدن از این کار وجود داشته باشد،
- ساز‌و‌کارهای غیر‌متمرکز و مشارکتی برای برنامه‌ریزی، پایش و ارزیابی امکانات آموزشی برای کودکان و بزرگسالان با نیازهای آموزشی ویژه فراهم کنند،
- تشویق و هموار کردن مشارکت خانواده‌ها، گروه‌ها و سازمان‌های افراد دارای معلولیت در فرآیندهای برنامه‌ریزی و تصمیم‌گیری در تامین نیازهای آموزشی ویژه را در نظر داشته باشند،
- سرمایه‌گذاری بیشتر در راهبردهای شناسایی [مسائل مربوط به افراد نیازمند به آموزش‌های ویژه] و مداخله سریع در آن‌ها و توجه کردن به بخش‌های حرفه‌ای آموزش فراگیر در این زمینه انجام دهند،
- اطمینان حاصل کنند از این که در چارچوب یک تغییر ساختاری، برنامه آموزشِ معلمان، به ارائه آموزش‌های [ضروری] در راستای آموزش افراد با نیازهای ویژه در مدرسه‌ها می‌پردازد؛ چه پیش از خدمت و چه در حین آن.
(۴)
ما همچنین به‌طور ویژه از جامعه جهانی می‌خواهیم و همه را فرامی‌خوانیم:
- دولت‌ها در همراهی با برنامه‌های همکاری جهانی و نهادهای اقتصادی جهان، به ویژه پشتیبانان همایش جهانی آموزش برای همه، بخش آموزشی سازمان ملل، سازمان علمی فرهنگی (یونسکو) صندوق کودکان سازمان ملل (یونیسف)، برنامه توسعه سازمان ملل و بانک جهانی
رویکرد آموزش فراگیر و پشتیبانی از توسعه آموزش افراد با نیازهای ویژه را به عنوان بخش جدایی‌ناپذیر از بخش‌های دیگر برنامه‌های آموزشی تایید کنند؛
سازمان ملل و نهادهای تخصصی آن، به ویژه سازمان جهانی کار (ILO)، سازمان بهداشت جهانی (WHO)، یونسکو و یونیسف
نهادهای خود برای همکاری‌های فنی، و همچنین توانمندسازی همکاری و شبکه‌سازی خود برای پشتیبانی کارآمدتر از ارائه گسترده و یکپارچه آموزش افراد با نیازهای ویژه را تقویت کنند؛
- سازمان‌های غیر‌دولتی درگیر در برنامه‌ریزی کشوری و ارائه خدمات:
همکاری خود با نهادهای رسمی در سطح ملی را قوت‌بخشیده و مشارکت آن‌ها در برنامه‌ریزی، اجرا و ارزیابی امکانات همه جانبه برای افراد با نیازهای ویژه را گسترش دهند؛
- یونسکو به عنوان نهاد آموزشی سازمان ملل
از این که آموزش با نیازهای ویژه بخشی از هر بحث در رابطه با آموزش همگانی در گردهمایی‌های گوناگون است، مطمئن شود،
بسیجِ پشتیبانی از سازمان‌های فعال در حرفه آموزش در موضوعاتی که به ارتقای آموزش معلمان در تامین نیازهای آموزش ویژه می‌پردازند،
برانگیختن جامعه دانشگاهی در راستای تقویت پژوه‌ها، شبکه‌سازی و برپایی مراکز منطقه‌ای داده‌ها و سندها؛ همچنین راه‌اندازی یک مرکز بررسی و حسابرسی برای این گونه فعالیت‌ها و انتشار نتایج ویژه و پیشرفت‌های به دست آمده در سطح کشور و در اجرای این بیانیه،
بسیج بودجه از طریق راه‌اندازی برنامه‌های میان‌مدت بعدی (در سال‌های ۲۰۰۲-۱۹۹۶) برای مدرسه‌های فراگیر و برنامه‌های پشتیبانی جامعه تا از این رهگذر امکان راه‌اندازی طرح‌های آزمایشی را فراهم کند؛ این کار رویکردهای تازه‌ای را برای گسترش نشان می‌دهد و شاخص‌هایی در مورد نیاز و ارائه آموزش با نیازهای ویژه را توسعه می‌دهد.
(۵)
در پایان ما از دولت اسپانیا و یونسکو برای سازماندهی این همایش سپاسگزاریم و از آن‌ها می‌خواهیم که همه تلاش خود را برای رساندن این بیانیه و چارچوب فعالیت‌های آن به جامعه جهانی، به ویژه به همایش‌های مهمی مانند نشست جهانی توسعه جهانی (کپنهاگ، ۱۹۹۵) و همایش جهانی زنان (پکن ۱۹۹۵) به کار گیرند.
منبع: بیانیه سالامانکا و چارچوب اقدام در مورد آموزش افراد با نیازهای ویژه